Cholesterol: the good, the bad or the ugly?

---

Cholesterol, we eten het liever niet en zijn er zelfs bang en vies van. Maar is cholesterol echt zo slecht voor ons als we altijd gedacht hebben?

Cholesterol is een belangrijk en noodzakelijk onderdeel van ons lichaam. Een tekort is zelfs schadelijker dan een teveel aan cholesterol. Het is terug te vinden in iedere cel van ons lichaam en het wordt gebruikt als bouwsteen bij de aanmaak van belangrijke hormonen (testosteron, oestrogeen, cortisol), vitamine D en galzuren (deze zorgen voor de vetvertering). Zo’n 75 % van de cholesterol die in ons lichaam aanwezig is, wordt in de lever aangemaakt en komt dus niet uit onze voeding. Cholesterol is terug te vinden in alle dierlijke producten zoals vlees, zuivel, eieren, vis, schaal- en schelpdieren. 

In de jaren 50 was er een epidemie aan hartaanvallen. Mannen van middelbare leeftijd vielen met de bosjes dood neer en men was dus op zoek naar een schuldige. Een slimme onderzoeker kwam met het idee dat vet en cholesterol wel eens de oorzaak konden zijn. Hij haalde zijn inspiratie in het naoorlogse Europa. Hier was het aantal hartaanvallen namelijk serieus gekelderd en dus dacht hij dat dit kwam doordat de mensen tijdens de oorlog bijna geen vlees, kaas en boter meer aten. Hij was alleen vergeten dat suiker en tabak ook gerantsoeneerd waren. De konijnen in het experiment kregen inderdaad hart- en vaatziekten van vet en cholesterol, maar dit bleek achteraf niet moeilijk, aangezien konijnen een heel ander vetmetabolisme hebben dan de mens en in normale omstandigheden enkel plantaardig voedsel eten.

 

Dit onderzoek had zo’n impact op de beleidsvoering en voedingsindustrie, dat in de jaren 80 vet en cholesterol gebannen werden en vervangen werden door suiker en granen. Spek met eieren moesten plaats ruimen voor ontbijtgranen en aardappelen door pasta. 

Maar ondanks dat we veel minder vet gingen eten, zijn we nog nooit zo dik geweest. En ondanks dat we cholesterol angstvallig gingen mijden, werden er nog nooit zoveel cholesterolverlagers genomen. Volgens de CM gebruiken 1,5 miljoen Belgen cholesterolverlagende medicatie (statines), dit is 13 % van de bevolking. Het RIZIV betaalt hiervoor jaarlijks 137 miljoen euro. Zou het niet voor iedereen veel gezonder en goedkoper zijn als we het probleem van te hoge cholesterol door middel van een verandering in levensstijl konden oplossen? Ondertussen is trouwens al lang wetenschappelijk aangetoond dat cholesterol NIET de oorzaak is van hart- en vaatziekten. Dat het eten van eieren of dierlijke vetten zorgt voor verhoogde cholesterol is dus een dikke fabel! En stel het nemen van statines serieus in vraag (bij jouw huisarts), want deze zijn schadelijker voor jouw gezondheid, dan de te hoge cholesterol!  

 

 En hoe zit het dan met goede en slechte cholesterol?

Awel, die bestaan helemaal niet! Er bestaat maar 1 soort en dat is ‘gewoon’ cholesterol. Als men over goede en slechte cholesterol spreekt, dan wordt eigenlijk het transportmiddel van cholesterol bedoeld. Aangezien cholesterol een vet is en dus niet goed oplost in water of bloed, wordt het in een lipoproteïne verpakt als het in de lever wordt aangemaakt. Dit lipoproteïne heeft een lage dichtheid en wordt daarom Low-Density Lipoprotein of LDL genoemd. Naast cholesterol zitten er ook vetzuren in de LDL. Tijdens het transport van de LDL doorheen het bloed worden er cholesterol en vetzuren uitgehaald door organen en weefsels om te gebruiken als bouwsteen. LDL wordt dus onterecht ‘slechte’ cholesterol genoemd, omdat men ervan uit is gegaan dat het teveel aan circulerende LDL aan de aders blijft plakken en zo hart- en vaatziekten kan veroorzaken.  

Een ander soort van lipoproteïne met een hoge dichtheid, wordt High-Density Lipoprotein of HDL genoemd. Deze transportdeeltjes worden ook in de lever aangemaakt en vertrekken van daaruit om overtollig cholesterol uit de cellen en weefsels op te halen en terug te brengen naar de lever waar het gerecycleerd wordt. Doordat deze lipoproteinen cholesterol afvoeren worden ze ‘goede’ cholesterol genoemd. 

Ondertussen heeft men ontdekt dat er zelfs ‘goede’ en ‘slechte’ LDL en HDL types bestaan. Het is dus een heel complex systeem, dat niet zo rechtlijnig is als we altijd dachten. Het LDL en HDL niveau in je bloed vertellen dus bitter weinig over je gezondheidstoestand. Nooit afgevraagd wie eigenlijk bepaald heeft wat de grenswaarden voor ‘te hoge’ cholesterol zijn?

Als cholesterol zo slecht voor ons zou zijn, waarom heeft iedere cel dan cholesterol nodig? Waarom wordt het dan in de lever gerecycleerd en niet gewoon door de nieren of darmen uitgescheiden? Waarom is het de bouwsteen van ongelofelijk belangrijke hormonen en vitamine D? 

Hoe komt het dan toch dat er tegenwoordig zoveel mensen te hoge cholesterol hebben?